Trøbla litt med utbrogda

Kanten på det smale forklebeltet til Vest-Telemarkbunaden, utbroga, er ikkje enkel å få til. Men kursdeltakarane gav ikkje opp av den grunn.

– Kanten, den kjem av seg sjølv, blir det påstått. Dermed set alle vevarane i å le. For så enkelt er det visstnok ikkje. Det har kursdeltakarane erfart. På tredje dagen sit dei på Borgen i Seljord i djup konsentrasjon over renninga si. No skal bandvevteknikken lærast og øvast inn. Så får det heller bli det same om ikkje geiteklauvene blir med. Med litt meir trening dukkar dei nok opp.

Urutinert på geiteklauver

Utbrogda eller geiteklauvene. Nemningane på den smale mønsterkanten på båe sider av hovudmønsteret er fleire. For å få klauvene til å tre fram trengst øving og atter øving. Det er kursdeltakarane budde på.

Ingebjørg Heddejord lærte å veva då ho gjekk på vevlina på yrkesskulen i Lunde i 1968. Sidan har ho vove mykje forskjellig, også ulike typar band, men ikkje akkurat bunadband.

– Spesielt enkelt synest eg ikkje det er. Eg er noko urutinert, humrar ho.

Kurset blei halde i regi av Seljord husflidslag med Eli Vesaas som instruktør. Sjølv om Vesaas oftast figurerer som pølsemakar, er vevlærar den eigentlege profesjonen hennar. Ho er utdanna som faglærar i vev ved Statens lærarskule i forming.

Plukke-opp-mønster

Til vevinga av bunadbandet brukar kursdeltakarane grind. Somme nyttar ein vanleg grindvev, medan fleire brukar ei grind med ekstra spalter som gjer arbeidet enklare. Denne type grind kom fram i ljoset under ei utstilling på Tynset for nokre tiår sidan, og har blitt nytta ein del sidan.

– Elles er reiskapen som blei bruka i Setesdal og Vest-Telemark bandstøre. Om reiskapen er ulik blir vevnaden akkurat den same, presiserer ho.

Vevteknikken er opp-plukka mønster. Det vil seie av vevaren plukkar kvart innslag; kvar einaste mønstertråd. Og det er tolmodige sjeler som gjev seg i kast med slikt arbeid. Vev ein på heiltid må ein rekne med ei vekes arbeid før det tri og ein halv meter lange bandet er ferdig.

Forkleband

Bandet til Vest-Telemarkbunaden er kring 350 centimeter langt og festa til forklelinninga. Det går to gonger rundt livet, og blir knytt midt framme med eller utan lykkjeknute. Bandet blir vove anten i grind eller på støre. Renninga er av ullgarn og anten bomull eller lin, det same med innslaget. Nemninga brogdaband viser til at bandet har mønster. Utbrogda er den smale mønsterborda etter båe langsidene, medan innbrogda er hovudmønstret. Geiteklauver var vanlege å bruke i utbrogda, medan kister og hjarte var

vanlege hovudmønster.

(Kjelder: Vevlærar Eli Vesaas og boka «Frå tradisjonell klesskikk til bunad i Vest-Telemark» av Ågot Noss)