Fylkeskommunane på ville vegar – Korleis skal me bygga framtidas kollektivtransport?

Fylkeskommunane er i ferd med å gjera kollektivtransporten i distrikta til eit høgspel der berre dei mest risikovillige tør å vera med. Når dei legg ut nye anbod, verkar det som dei heilt gløymer dei som faktisk skal driva desse tilboda – solide, ansvarlege selskap med sunn økonomi.

Gigantisk økonomisk risiko – kven tør å vera med? Bussanbodet for Øvre-Telemark krev enorme investeringar i ladeinfrastruktur, haldeplassar og elektriske bussar – alt dette før ein einaste buss har køyrt ei rute. Operatørane må sjølve ta høgd for tekniske utfordringar, forseinkingar og uventa ekstrakostnadar. Skal verkeleg ansvarlege selskap bera denne risikoen åleine? Me skal levera gode bussar og sjåførar som trygt fraktar folk dit dei skal – me kan ikkje samstundes ta heile ansvaret for uforutsigbare straumprisar og andre ukontrollerbare faktorar. I tillegg har fylket sikra seg retten til å kutta ruter og busstilbod når som helst i kontraktsperioden, noko som gjer risikoen for operatørane heilt uhaldbar.

Urealistiske krav til eigenkapital – kven har råd til dette? Dei fleste store transportselskapa slit allereie økonomisk, og likevel blir det stilt strenge krav til eigenkapital. Det betyr at selskapa må låna enorme summar eller finna eksterne investorar. Resultatet? Høg gjeldsgrad, svekka finansiell fleksibilitet og stor økonomisk sårbarheit. Når dette i tillegg blir kombinert med svingande renter og uforutsigbare marknadstilhøve, ser me konturane av ein økonomisk katastrofe.