Janne, Johanne og jolas hovudperson

Oppå eit teppe av mjuke pianotonar høyrer me det same namnet igjen og igjen, som svar i ei kviskrande samtale der me berre høyrer eine enden. – Jesus …Jesus … Jesus …

Rundt eit langbord i Lårdal sit damer frå Heddal, Seljord, Skien, Kviteseid, Tokke. Den yngste er i tjueåra, den eldste i sekstiåra, men dei har alle noko til felles. Eit ønske om å bli kjende med nye andlet. Og trua på han som jo er jolas hovudperson. Jesus.

Dei trur at der to eller tre samlar seg om Guds ord, så er Gud blant dei. Altså at Gud er her inne i Raubygget denne hustrige og våte laurdagen i desember – for her er dei då minst tolv.

Det er ikkje berre ute det er surt og kaldt, det er temmeleg kjølig inne også. Varmepumpa er ikkje på lag, sender berre kaldluft. Fleire hutrar, hentar jakker og skjerf.

Så set Iren seg ved pianoet og begynnar å spele. Songen breier seg i rommet.

Å, kom nå med lovsong, jordas kristenskare …

Orda og melodien er kjente, og dei fleste vaksne vest-telar har truleg høyrt salmen mange gonger før – særleg i desember.

Eit vegskilje i Seljord

Janne Heggtveit reiser seg og går fram til mikrofonen, som er plassert midt i kaldgufsen frå varmepumpa. Ho er skiensjente, men flytta til Seljord for å gå på vidaregåande. Det vart eit vegskilje i livet.

– Gud la Seljord på hjartet mitt, seier Janne.

Likevel blei det nokre studieår borte før ho og ektemannen Torfinn vende heim til Seljord for godt. Etter sju år som ufrivillige barnlause fekk dei også tre barn på rekke og rad.

– Rett og slett tre under, meiner Janne.

I fleire år var ho lærer, men kroppen var ikkje på lag, og etter kvart hamna ho utanfor arbeidslivet. Likevel står ho på, og deler den energien ho har til overs i kvardagen med dei som treng det.

Etter skuletid er ho med og tek imot ungar til lekser, mat, andakt, song og dans i Sion-kyrkja. Ei god handfull av bygdas ungar kjem til desse onsdagssamlingane, både dei som er kyrkjevande og ikkje. Det varmar hjartet til Janne når ho høyrer at dei gler seg til å koma. At dei kan trivast og saman skape eit godt miljø.

Dette med Jesus er framand for mange ungar, meiner Janne.

– Kristendomskunnskap den vaksne generasjonen tek som sjølvsagt er ikkje nødvendigvis det for barn som veks opp i dag.

Nå blandar pianotonane som ligg i bakgrunnen seg med during frå to vifteomnar som ein behjelpeleg kar dreg i gang.

– Det var godt, ler Janne.

– Eg kjenner det brenn i hjartet, men ein treng litt varme utanfrå også.

Barnetrua blei tend i hjartet hennar då ho gjekk i sundagsskulen. Åtte år gamle Janne tok med seg det ho fekk vite heim, og spurde far sin:

– Kvifor går ikkje me i kyrkja? Kvifor les me ikkje Bibelen?

Orda hennar vekte til liv ei slumrande tru hos faren, og saman brukte dei mykje tid på å vere aktive i kristent arbeid.

Seinare i livet bevega Janne seg bort frå trua. Gløymde den litt bort, prioriterte andre ting, og flytta frå bygda. Men det var ein lengsel som ikkje ville sleppe taket, og til slutt fann ho attende til trua og plassen ho kjende venta på henne i Sion-kyrkja.

Denne kyrkjelyden vart skipa i 1937 og heldt opphavleg til på Seljordhei. På eit tidspunkt døydde han nesten ut, men i dag er det kring femten som går fast i Sion-kyrkja. Dei held nå til i Seljord sentrum, rett over vegen frå Telesenteret.

Vintreet og vingardsmannen

Janne er ekstra glad for at ho blei invitert til å tale akkurat her i Lårdal.

– Her hadde eg min fyrste lærarjobb. Eg elskar denne bygda, slår ho fast.

I talen sin vever Janne ein bodskap om håp, samhald og ei nåde som er for absolutt alle saman med bibelvers frå Jesaia og Korintarbrevet, Kolossarbrevet og andre Timoteusbrev, Ester og Johannes.

Rundt bordet raslar det i tynne sider når fleire slår opp i sine eigne biblar for å sjå versa ho siterer.

– Det som skil kristendommen frå mykje anna er at det kviler ikkje på gjerningane våre. Me kan få tru og ta imot, seier Janne.

Det vert ekstra tydeleg i mørketida inn mot jol, korleis ein ventar på lyset, på å oppleve det i eiget liv.

– Men me er borna til Gud alltid. Ikkje berre når det er jol og påske.

Likevel skal ein ikkje berre gje blaffen. Ein må stelle med eiget liv slik ein steller med ei tomatplante.

– Og kva skal til for å få bra med tomatar? spør Janne.

Rundt bordet er det fleire med grøne fingrar, og ho får kjapt det svaret ho er ute etter: Ein må knipe bort tjuvane som stel næring.

Janne blar vidare i Bibelen, til Johannes 15.

– Eg er det sanne vintre, og min far er vingardsmannen, les ho.

– Me er alle poda inn på Jesus. Me er greiner på hans vintre. Me må sleppe vingardsmannen inn i liva våre for å knipe bort tjuvane, utdjupar ho.

– Ikkje ein gong, men kvar dag.

Tjuvane i livet

Desse tjuvane kan ha mange namn. Ein av dei heiter egoisme.

– Det er viktig å gje og hjelpe. Det å legge ned sitt liv for andre, seier Janne.

– Det handlar ikkje berre om meg og mitt. Me kan bøye oss for andre. Legge ned våre eigne agendaar.

Ein annan er tidstjuven. Den kjenner truleg mange at stel både tid og krefter året rundt, og kanskje ekstra mykje i førjolstida.

Korleis ein unngår at livet blir eit villnis av stress som ikkje ber frukter er det ikkje noko fasitsvar på. Ein veg å gå kan vere å prioritere det som er viktig og godt fyrst, til dømes ved å setje av tid til å be for nokon ein trur treng det.

Janne minnest godt ei eldre kristen dame som brukte å ringe henne i tide og utide, og ofte om sundagsmorgonane. Janne var ung, hadde kanskje vore seint ute laurdagskvelden, og det var slett ikkje alltid ho tok telefonen. Men det gjorde inntrykk likevel.

– Takk Gud for ho dama, at ho torde å mase litt, å bry seg.

Og då Janne vende attende til trua på Gud, etter ein periode der ho som ung vaksen ikkje hadde brydd seg stort om han, oppdaga ho noko som rørte henne djupt. Ho fekk vite at to damer frå meinigheita hadde kome saman og bede for henne. Dette var folk ho på det tidspunktet ikkje hadde mykje kontakt med.

– Det rare er at det var akkurat på den tida eg kom attende til Jesus, seier Janne.

Ein tredje tjuv er livsløgna – det å bygge ein fasade ut frå kva ein trur folk forventar at ein skal vere. Også her er det lettast å starte i motsett ende, med å vere den ein er.

– Ein må tørre å snakke sant om ting. Det er lov å streve. Livet er som det er. Eg har sjølv hatt mange vanskelege stunder, og då er det viktig å ha ein trygg stad å vere seg sjølv.

Det opplever Janne at ho har både i trua si og i Sion-kyrkja.

– Eg kan få koma slik eg er.

Dei som treng aller mest ein slik trygg stad der dei kan vere seg sjølve er ungane.

– Ein må fortelje ungane at dei er elska. Bygge inn tryggleik, at Gud ser dei. Dei er ikkje aleine.

– Det er kanskje for utilgjengeleg

Innimellom orda til Janne er det pausar. Alle får varm risgraut, kaker og kaffi, heilt gratis. Likevel er det mange ledige plassar i rommet. Eitt langbord er fullt, men eit anna er tomt. Kvifor er terskelen inn til eit rom der Jesus er tema så høg?

– Folk har ikkje eit forhold til kristendommen, og tenker at det er for dei spesielt interesserte, trur Johanne Heggtveit.

Ho er ei av dei som har med eigen bibel i dag – ei bok ho har lese fleire gonger.

Ein treng ikkje vere ei bestemt type menneske for å passe til å vere kristen, slik Johanne ser det.

– Ein tek med seg sin eigen stil sjølv om ein blir kristen. Ein må ikkje vere innanfor dei og dei rammene. Sjølv om nokre kristne miljø kan vere mindre opne, så er tanken hos oss å vere opne for alle type menneske. Det handlar ikkje om å putte nokon i ein boks.

Frå utsida opplevast det kanskje ikkje slik, reflekterer ho.

– Det er kanskje for utilgjengeleg. Rart, annleis, skummelt.

– Men kvifor skal folk koma, tenker du?

– Det er eit anker i livet. Ei djupare meining, svarar Johanne.

Ho meiner alle burde ta seg tid til å tenke på kva som skjer etter at livet er ferdig.

– Når pengane og helsa er borte, kan ein ha eit håp om at det ikkje berre er ferdig og alt blir mørkt, seier ho.

– Og ein veit aldri når ein må møte det.

Varmen breier seg

Alle er mette og varme, og Iren set seg bak pianoet att for å leie lovsongen. Nå er det ikkje ei vanleg salme, og me er kanskje inne på meir ukjent territorium for vest-telar flest. Tekstane er direkte, oppmodande, og linene gjentakast om att og om att:

La ditt nærvær komme ned

Vær opphøyet på dette sted

Når vi tilber er du her

Med din Ånd

Nokre syng teksten, nokre syng heilt andre ord. Nokre kviskrar ting som «Eg elskar deg, Jesus». Fleire reiser seg og står, løftar armane mot taket, let att augo, og syng linene, om att og om att. Og det breier seg ei inderleg stemning, ein varme som kjem av meir enn vifteomnane.

Kan hende er det krafta frå gode, kjærlege tankar.

Kan hende er det djupe strenger inni oss som vibrerer og svarar på musikken og songen.

Eller kanskje er det Gud som rører seg her, mellom kvinnene som har samla seg til lovsong i Lårdal ein våt desemberdag.